Het leek een tijdlang rustiger te worden rond de abortusdiscussie. Ook voorstanders van de mogelijkheid erkenden de mogelijk traumatische gevolgen van abortus, en tegenstanders leken meer begrip te krijgen voor de penibele omstandigheden van ongewenst zwangere vrouwen. Voor euthanasie geldt toename van begrip bij christenen mogelijk nog meer – dat wil zeggen, daar waar euthanasie beperkt is tot terminaal zieke patiënten.

Maar toen kwam de Mars voor het Leven van 9 december. Organisator was ‘Schreeuw om Leven’, bekend van acties als plastic foetussen op ware grootte en demonstraties bij abortusklinieken. Voorop liepen CU-voorman Gert-Jan Seegers en SGP-fractievoorzitter Kees van der Staaij.

Twitter ontplofte, zoals gebruikelijk. De reacties waren ongemeen fel en hard, zelfs voor onze uiterst gepolariseerde samenleving. Ongenuanceerd als Twitter is, werden voor het gemak alle christenen over één kam geschoren. Het was gefundenes Fressen voor iedereen die religie eerder vandaag dan morgen achter de voordeur ziet verdwijnen. Menigeen zag zijn eigen vrijheid alleen al aangetast doordat de Mars überhaupt plaatsvond.

Buikpijn
Toch zullen ook veel christenen een beetje buikpijn hebben gekregen van deze Mars voor het Leven. Dat begint al met het feit dat abortus en euthanasie onder één noemer worden gebracht, terwijl het toch echt verschillende onderwerpen zijn. Het maakt nogal verschil of je het leven van een terminaal zieke patiënt beëindigt waardoor deze enkele dagen of weken eerder sterft, of dat een ongeboren kind niet eens kan beginnen aan zijn of haar leven.

Daarbij is de prominente aanwezigheid van politici een complicerende factor. Zeker waar het de SGP betreft, zijn er nogal wat kanttekeningen te plaatsen. Deze partij had tot voor kort nog de doodstraf in zijn programma staan. Daarnaast profileert de partij zich sterk als gezinspartij, waarbij gezin ook echt staat voor het traditionele gezin met een vader, een moeder en kinderen. Verder staat de SGP niet direct bekend als royaal met sociale voorzieningen, en daar zullen veel alleenstaande moeders toch regelmatig – en zeker voor een bepaalde periode – op aangewezen zijn.

De ChristenUnie heeft zo zijn eigen imagoprobleem. De partij maakt op dit moment immers deel uit van een coalitie die geen goede reputatie heeft op het gebied van kindvriendelijke maatregelen. Zo is daar bijvoorbeeld het kinderpardon dat de onderhandelingen niet heeft overleefd. Het werd de partij als verwijt voor de voeten geworpen. Wel op de bres staan voor ongeboren kinderen, maar als ze er dan zijn moeten ze zich maar redden? Hypocriet!

Maar een alternatief bieden degenen die de christelijke partijen bekritiseren feitelijk niet. Want niet zelden betekent ‘je eigen keuze’ in de praktijk: ‘red je er maar mee’. Feministen hebben in deze discussie vanaf het begin al het standpunt ingenomen dat de vrouw beslist. Dat klinkt logisch, maar is tegelijkertijd ook heel kort door de bocht. Een foetus is immers geen klompje cellen zonder meerwaarde. Versluierend taalgebruik als ‘zwangerschapsweefsel’ en ‘weghalen’ doet daar niets aan af.

Een gewenst zwangere vrouw spreekt al vanaf het begin van de zwangerschap over ‘mijn kind’. Ook vrouwen die een abortus ondergaan, beschrijven het niet zelden als een traumatische ervaring. De overwinning van het feminisme is niet zelden een Pyrrhusoverwinning.

Waarom de discussie tussen voor- en tegenstanders zo vaak een gesprek is tussen doven, wordt deels verklaard door de botsing tussen twee grondrechten: die op leven en die op vrijheid. Tegenstanders van abortus hebben gelijk als ze claimen dat abortus strijdt met het recht op leven. Voorstanders hebben gelijk als ze de vrijheid van vrouwen verdedigen, zeker in het bredere kader van de geschiedenis waarin vrouwen op dit punt toch al zo vaak het onderspit delven.

Of vrouwen iets opschieten met deze patstelling is de vraag. Het wordt voor onwillige mannen nog makkelijker hun verantwoordelijkheid over de schutting van vrouwen te werpen. ‘Dan laat je het toch weghalen’, is niet zelden de reactie. ‘Het is jouw keuze’ klinkt schril als je als vrouw vanaf dat moment geacht wordt het zelf maar op te knappen. De verantwoordelijkheid voor onbedoelde zwangerschappen komt zo helemaal op het bordje van vrouwen te liggen. Draagt ze de zwangerschap uit, dan komt ze tal van problemen tegen. Ondergaat ze een abortus, dan draagt ze dat vaak haar leven lang met zich mee.

Isolement
In de discussies naar aanleiding van de Mars voor het Leven was voortdurend te horen dat vrouwen zich niet schuldig hoeven te voelen omdat ze over hun eigen lichaam mogen beslissen – ofwel dat het schuldgevoel een gevolg is van christelijke indoctrinatie. Maar zulke bezweringen helpen niet altijd.

Op dit punt hebben kerken en christenen – juist die aan de meer orthodoxe kant – trouwens ook nog wel wat huiswerk te verrichten. Hoeveel ongewenst zwangere christelijke meisjes hebben een abortus ondergaan uit angst voor afwijzing en sociaal isolement? En hoe verging het de vrouwen die hun zwangerschap wel hebben uitgedragen?

Het zou goed zijn als christenen die zich achter de Mars voor het Leven scharen zich dringend beraden. Hoe behandelen zij onbedoeld zwangere vrouwen, en wat mag het de samenleving kosten aan hulp en begeleiding, ook als het kind er eenmaal is?

Inderdaad, de meeste vrouwen plegen niet zomaar een abortus. Maar in onze maatschappij worden mensen wel opgejaagd. Een studente van begin twintig moet stevig in haar schoenen staan om een kind en een studie te kunnen combineren. En niet zelden wordt geldgebrek als belangrijk motief voor een abortus opgevoerd. Daar zouden christelijke partijen weleens wat meer naar mogen kijken.

Dit opiniestuk stond eerder in het Friesch Dagblad