De documentairereeks Tegenlicht van de VPRO is vaak goed voor saillante onthullingen zodat je meteen weer zeker weet dat er zoiets als een publieke omroep moet blijven bestaan.

In 2009 kwam Tegenlicht met een serie over energie: Here comes the sun. Oftewel, waarom gebruiken we in de VS en Europa nog steeds fossiele brandstoffen, waarom rollen elektrische auto’s in zo’n traag tempo van de band en waarom schiet het maar niet op met zonne-energie?

Alles wat ik al vermoedde bleek niet alleen waar maar erger dan mijn ergste nachtmerrie. Oliemaatschappijen kopen bijvoorbeeld patenten op van uitvindingen die ervoor zorgen dat een automotor een stuk zuiniger gaat lopen.

Vind je dus zelf zoiets uit dan kun je dat niet gebruiken omdat een dergelijk idee al eerder bij iemand is opgekomen. En dat idee ligt veilig opgeborgen in een kluis opdat geen fabrikant het zal kunnen toepassen. Dat scheelt weer aan de pomp, in ieder geval, voor de oliemaatschappijen.

Pick-up truck
Hoogtepunt van de documentaire is een interview met een autofabrikant-bobo die de vraag gesteld kreeg hoeveel hij dacht dat een conventionele verbrandingsmotor nog zuiniger kon worden. Hooguit 15%, dacht de man.

Toen kwamen de interviewers met hun grote troef op de proppen: in de jaren ’70 (!) was een oude Opel Caravan, model pick-up truck, als proefmodel gebruikt voor een nieuw type motor. Resultaat: de auto reed 159 km. op één liter benzine. Ik zag de bobo zenuwachtig heen en weer schuiven. Nee, daar wist hij niets van… Of hij benieuwd was naar die auto? Daar kon hij moeilijk ‘nee’ op zeggen maar de tegenzin spatte van zijn gezicht af: Shit, hoe kom ik hier onderuit?

De documentaire laat vooral zien hoe de markt zelf nieuwe ontwikkelingen in de weg staat. Als het voordeliger is voor oliemaatschappijen en autofabrieken gezamenlijk nieuwe uitvindingen te blokkeren, dan zullen dat niet laten. Ondertussen is de consument afhankelijk van wat zij produceren.

Ferrari
Alle vooroordelen over milieuvriendelijker methodes worden een voor een onderuit gehaald in Here comes the sun. Elektrische auto’s traag? Het model dat ik zag wegspurten versloeg de snelste Ferrari en hij leek er nog op ook. De opbrengst van zonnepanelen onvoldoende? Allang niet meer en de ontwikkelingen gaan razendsnel.

Ondertussen zien de oliemaatschappijen het zwerk natuurlijk hangen. Maar overstappen blijkt lastig. Zo investeert het Japanse bedrijf Solar Frontier een miljard dollar (725 miljoen euro) voor de productie van een nieuw type zonnepaneel. Shell is voor een derde aandeelhouder van het bedrijf. Maar Shell zweeg in alle talen over dat feit.

De documentaires zijn onlangs herhaald en te zien op uitzendinggemist.nl. Aanrader! Klik hier en hier.