Er lijkt geen einde aan te komen, in 2014 moet Nederland weer zes miljard euro bezuinigen. Bezuinigen is nodig voor een gezonde economie, was jarenlang het credo, maar steeds meer economen waarschuwen voor kapotbezuinigen. Er is echter meer aan de hand.

De bezuinigingen van de laatste jaren laten een patroon zien. Nu is belastingheffen is altijd een belangrijk beleidsinstrument geweest. Verschil is dat bezuinigingen en lastenverzwaringen nu uitsluitend worden gepresenteerd als middel om het huishoudboekje weer op orde te krijgen. En dat is het.

Ondertussen worden er natuurlijk wel degelijk politieke doelen nagestreefd. De VVD wil ervoor zorgen dat hun stemmers waar voor hun geld krijgen en nog meer marktwerking invoeren. Het neoliberalisme mag dan failliet zijn, de VVD heeft het nog niet door. De PvdA is wanhopig op zoek naar de ideologische veren die de partij onder leiding van Wim Kok heeft afgeschud.

De gevolgen zijn rampzalig. Een paar opvallende bezuinigingen van de afgelopen weken:
• Godsdienstlessen en humanistische vorming op de openbare school worden niet meer vergoed, en dat in een tijd die bol staat van de religieuze spanningen.
• Het onderhoud van graven van Nederlandse militairen in het buitenland wordt te duur.
• Het Montesquieu Instituut dat onderzoek doet naar parlementen en democratie in Europa, raakt mogelijk zijn gehele subsidie kwijt.

De bezuinigingen in het onderwijs doen ondertussen niets aan de kwalen waar het al jaren aan lijdt maar zorgen er wel voor dat met name jongeren uit armere milieus niet meer gaan studeren. HBO- en MBO-opleidingen zijn hier en daar van erbarmelijke kwaliteit.
Bij de thuiszorg vallen honderden ontslagen en het eind is nog niet in zicht.

Een paar terreinen waar die bezuinigingen opvallend genoeg niet plaatsvinden:
• De hypotheekrenteaftrek, die nu met de zogenaamde Blok-hypotheek wordt ‘aangepakt’. Geen bank die daar zijn geld aan spendeert en voor één keer hebben ze gelijk. Wat een misbaksel.
• Het marktwerkingsysteem van de gezondheidszorg, met zijn perverse prikkels, wordt hooguit in de marge aangepast. Mede door ondoorzichtige regels veroorzaakte fraude kost tientallen miljoenen per jaar.
• De crisisbelasting voor de hogere inkomens werd schielijk weer teruggedraaid. Reden: het bracht te weinig op. Vreemd dat dit argument niet opgaat voor de bezuinigingen op godsdienstlessen.

Daarnaast is het verschil tussen minimumloon en de hoogste salarissen nog nooit zo groot geweest als in deze tijd en blijven de banken zeer riante salarissen betalen aan de top, evenals semioverheidsinstellingen.

De bezuinigingen hebben een aantal overeenkomsten: ze treffen de lagere en lagere middeninkomens, ze ontzien de hogere inkomens onder andere door de handhaving van de hypotheekrenteaftrek (hoe hoger het salaris, hoe meer belastingvoordeel) en laten zo €12 miljard aan bezuinigingen liggen. Tegelijkertijd worden allerlei zaken geschrapt die rechtstreeks met onze beschaving te maken hebben.

Die beschaving bestaat zowel uit zorg voor de zwakken en een goed onderwijssysteem dat voor iedereen toegankelijk is, als voor zaken die niet meteen bij iedereen op het netvlies staan maar wel heel belangrijk zijn voor het voortbestaan van diezelfde beschaving, en die niet voortdurend bestaansrecht zouden moeten bewijzen.

Uitgerekend zij sneuvelen in het bezuinigingsgeweld. Maar wellicht zien de politici die deze besluiten nemen zelf al lang niet meer wat onze beschaving inhoudt. Dan is het einde van de beschaving pas echt nabij.