Solidariteit

De ziektekostenverzekering blijft de gemoederen bezig houden. Nu deed het CPB weer een duit in het zakje: laag opgeleiden zouden minder in hun basispakket moeten hebben. Je werd vroeger voor minder aan de schandpaal genageld.

Maar die tijden zijn voorbij. Het is prijsschieten op iedereen die minder opleiding heeft dan HBO en minder verdient dan twee keer modaal. Ondertussen kun je je afvragen of het niveau van HBO en meer nog steeds is wat het was.

Immers, je hoeft geen afgestudeerd socioloog te zijn om te weten dat een hoge opleiding niet per se betekent dat je een hoog salaris verdient. Niet iedereen die aan een universiteit gaat studeren, kiest een richting waarmee hij binnenloopt. En niet iedereen die een MBO-opleiding volgde, verdient nu het minimum. Een loodgieter met een eigen bedrijf verdient meer dan een filosoof die slechts een parttime baan kan vinden.

Maar de VVD heeft blijkbaar maling aan de realiteit. Tweede Kamerlid voor de VVD Anne Mulder zei op Radio 1: “Het CPB legt de vinger op een heel zere plek. Je kunt niet tot in het oneindige de rekening van de zorg neerleggen bij mensen met een wat hoger inkomen die daar nauwelijks een beroep op doen.”

Een heel zere plek, ach gut. Mensen met een wat hoger inkomen (hoeveel is dat?) die nauwelijks een beroep doen op de gezondheidszorg? Lopen die niet onder de tram? Kunnen zij geen akelige ziektes krijgen? Dat er verband bestaat tussen een ongezonde levensstijl en hart- en vaatziekten en kanker is duidelijk. Maar hoe dat precies werkt, daar zijn wetenschappers bepaald nog niet uit. Nog afgezien van erfelijkheid en domme pech.

Dat een lage opleiding betekent dat ook kennis en vaardigheden op het gebied van levensstijl minder aanwezig zijn dan bij hoger opgeleiden, zal ongetwijfeld waar zijn. Maar mensen dan maar uitsluiten van bepaalde zorg is wreed. En dat een-op-een koppelen aan inkomen is ronduit dom.

Ziektekosten

De rapen zijn gaar. Zowel op Radio 1 als op BNR boden hardwerkende Nederlanders tegen elkaar op in superlatieven en uitingen van diepe, diepe teleurstelling.

Nivellering! Verontwaardigd spuugden ze het woord uit, alsof dat het smerigste was dat ze konden bedenken. Nivellering! Terwijl ze braaf VVD hadden gestemd, de enige partij die op een fatsoenlijke manier opkwam voor hun belangen. Ze waren bedrogen.

“Ik betaal voor mensen die ongezond leven,” was een veel gehoorde kreet. Zelf gaan ze trouw naar de sportzaal, drinken matig, eten verantwoord en roken niet. Maar mensen die met een uitkering op de bank zitten, zich volproppen met patat en mayonaise, zware shag roken en niet weten hoe een appel eruit ziet, kosten de gemeenschap handen vol geld.

“Ik moet straks honderden euro’s per maand betalen voor mijn ziektekostenverzekering en zij maar twee tientjes.” Het calimero-effect in een nieuw jasje.

Als je zo redeneert, moet je wel consequent zijn: bedenk dan dat ongezond levende mensen de gemeenschap uiteindelijk een stuk minder geld kosten dan de gezonde omdat ze veel eerder sterven. Dat scheelt al gauw een jaar of tien AOW.

Hoe komt dat toch dat zo gauw het over geld gaat, alle remmen los gaan? Dat mensen wegkomen met veralgemeniseringen waarvan iedereen op zijn klompen aanvoelt dat het zo simpel niet ligt?

Wat mij vooral raakt is de onbarmhartigheid en het gebrek aan zelfinzicht. Hebben al die hardwerkende Nederlanders dan alles aan zichzelf te danken? Hun IQ dat hen in staat stelde een goede opleiding te volgen, hun genen die hen niet opzadelden met handicaps, erfelijke ziektes of psychische stoornissen, of een stabiel gezin met zorgzame ouders. En hebben zij daarom recht op een lage ziektekostenpremie?

En hoe lang zal hun carrière duren? Gaat de baas straks failliet, of hun opdrachtgevers? Of worden ze domweg wegbezuinigd?

Wat is dat eigenlijk: hard werken; doe je dat alleen als je een goedbetaalde functie hebt? Of ook wanneer je een baan hebt die je net het minimumloon oplevert, of wanneer je alleen maar baantjes op afroep kunt krijgen, als iemand anders even een paar weken op welverdiende vakantie gaat?

Er valt van alles te zeggen over de nieuwe plannen, het best waarschijnlijk pas als er meer informatie komt en de effecten duidelijk worden. Maar de tirades die ik gisteren op de radio hoorde terwijl ik naar Amersfoort heen en weer reed, boden weer eens een diep inzicht in de ziel van de Nederlander. Hardwerkend of niet.